In dit dossier bieden we handvatten voor het ontwerpen en ontwikkelen van een samenhangend curriculum binnen Samen Opleiden. Het dossier richt zich op het creëren van samenhang tussen de verschillende leeromgevingen, het curriculum en door leeruitkomsten voor aanstaande leraren. Partnerschappen kunnen aan de slag met een katern, ontwerpkit, tool en gesprekskaarten om een effectief curriculum te ontwerpen in de driehoek dat voldoet aan de opleidingseisen en aansluit op de leerbehoeften van studenten en de mogelijkheden van de leerwerkplek. Daarnaast besteden we aandacht aan leeruitkomsten: wat ze zijn, hoe ze geformuleerd kunnen worden, en hoe ze bijdragen aan het creëren van een flexibel en doelgericht curriculum binnen het samen opleiden op de werkplek en het instituut.
Hoe kunnen partnerschappen Samen Opleiden een gezamenlijk curriculum vormgeven dat recht doet aan beide contexten én aan de leervragen van de student? In het ontwerpnetwerk ‘Een curriculum in samenhang’, een initiatief van het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren, zijn trio’s van studenten, schoolopleiders en instituutsopleiders uit het primair en voortgezet onderwijs op zoek gegaan naar antwoorden op deze vraag. De zoektocht leidde tot waardevolle inzichten voor zowel de deelnemers als de begeleiders van het ontwerpnetwerk, Miranda Timmermans en Chris Kroeze.
In deze publicatie vertellen de deelnemers en de begeleiders over hun ervaringen en de uitgangspunten die het ontwerpnetwerk heeft opgeleverd. Ook wordt een handreiking gedaan om partnerschappen Samen Opleiden te stimuleren zelf aan de slag te gaan met het implementeren van de werkwijze van het ontwerpnetwerk.
Dit document beschrijft hoe opleidingen binnen het onderwijs kunnen werken met leeruitkomsten. Leeruitkomsten zijn meetbare resultaten die studenten moeten bereiken, zoals bepaalde kennis, vaardigheden en competenties. Door leeruitkomsten centraal te stellen, wordt het curriculum afgestemd op het eindniveau dat de student moet behalen. Dit proces maakt het mogelijk om onderwijs flexibeler en meer gepersonaliseerd in te richten, waarbij studenten verschillende leerpaden kunnen volgen om de gewenste uitkomsten te bereiken. Er wordt ook besproken hoe leeruitkomsten kunnen worden ontworpen, beoordeeld en geïntegreerd in het onderwijsplan, en hoe werkplekleren en blended learning hier een rol in spelen.
De Ontwerpkit | Bouwen aan een samenhangend curriculum voor het opleiden van leraren bevat handreikingen en instrumenten om als driehoek – student, schoolopleider, instituutsopleider – een samenhangend curriculum(onderdeel) te ontwerpen. Een samenhangend curriculum voldoet aan de geldende opleidingseisen, sluit aan bij de leermogelijkheden van de leerwerkplek, én komt tegemoet aan de leerbehoeften van de individuele student.
De kit biedt coördinatoren en wegbereiders binnen partnerschappen Samen Opleiden materialen en werkvormen om binnen het eigen partnerschap een ontwerpnetwerk op te zetten en driehoeken te begeleiden bij het voeren van het juiste gesprek over De Leeropbrengst, De Maat en De Leerweg. Partnerschappen Samen Opleiden kunnen deze ontwerpkit gebruiken om hiermee ervaring op te doen en zo het Samen Opleiden binnen het partnerschap te verdiepen.
Handleiding om als driehoek – student, schoolopleider, instituutsopleider – een samenhangend curriculum(onderdeel) te ontwerpen.
Een praatplaat kan op verschillende manieren worden ingezet tijdens de bijeenkomsten met het ontwerpnetwerk. Door de praatplaat steeds terug te laten komen, werkt de groep aan een gedeeld referentiekader en worden de verbanden tussen de onderdelen sterker en rijker.
Voor elk van de onderdelen zijn er PowerPointpresentaties gemaakt om in de bijeenkomsten te gebruiken. De PowerPointpresentaties zijn voorzien van een geschreven toelichting in het notitievak.
De werkvormen zijn erop gericht in de driehoek te ervaren voor welke uitdaging we staan en wat er nodig is om samen een curriculum te bouwen.
In deze video geven we een beeld van de eerste opbrengsten en ervaringen van vier ontwerpnetwerken en laten we zien hoe het voeren van een driehoeksgesprek een eerste bijdrage kan leveren aan betere afstemming tussen geldende opleidingseisen, de leermogelijkheden die opleiding en werkplek bieden, én de leerbehoeften van de individuele student.
Miranda Timmermans en Chris Kroeze vertellen in deze Digitalks hoe de ontwerpkit optimaal is te gebruiken. De eerste Digitalk gaat over de ontwerpkit in zijn algemeen. De overige Digitals gaan over De Uitdaging, De Leeropbrengst, De Maat en De Leerweg.
Hoe werken partnerschappen met de driehoek? Opleidingsschool Zutphen heeft Samen met HAN Academie Educatie een video ontwikkeld die laat zien hoe een driehoeksgesprek er uit kan zien en waar je op moet letten. De bijgeleverde handleiding geeft de gespreksleiders handvatten om de dialoog over het driehoeksgesprek in goede banen te lijden.
Deze tool biedt begeleiding bij het samen ontwerpen van een nieuw curriculum of het vertalen en aanpassen van een bestaand curriculum, waarin vanuit gezamenlijke beelden een concreet en passend leerplan ontworpen wordt met en voor studenten. De tool helpt samenhang te creëren in beelden van studenten, mentoren, schoolopleiders en instituutsopleiders over het opleiden van leerkrachten: over leerdoelen en leeropbrengsten, prestaties, leerinhouden, organisatie en begeleiding.
De tool is zo ontwikkeld dat het zowel opleiders van de school en het instituut als studenten bij elkaar brengt; tegelijkertijd biedt het ook handvatten om activiteiten in de school te herkennen, erkennen en te benutten als leer- en opleidingsactiviteiten. Op deze wijze helpt de tool bij het empoweren van de school als onderdeel van de leeromgeving van de student. De tool is speciaal ontwikkeld om te gebruiken in de scholen, door de schoolopleider, met studenten, mentoren en instituutsopleider(s).
De tool bestaat uit:
De handreiking geeft achtergrondinformatie over het gebruik van de tool voor de kleine driehoek van student, mentor en schoolopleider. Voor iedere werksessie is een voorbereidende instructiekaart gemaakt en een activiteitenkaart met verschillende werkvormen. De kaarten gebruikt de schoolopleider als leidraad bij respectievelijk de voorbereiding en de uitvoering van de sessies.
De handreiking geeft achtergrondinformatie over het gebruik van de tool voor de grote driehoek van student, mentor en schoolopleider én instituutsopleider. Voor iedere werksessie is een voorbereidende instructiekaart gemaakt en een activiteitenkaart met verschillende werkvormen. De kaarten gebruikt de schoolopleider als leidraad bij respectievelijk de voorbereiding en de uitvoering van de sessies.
Samen ontwikkelen, samen opleiden in de driehoek
Marieke Schuurmans in samenwerking met Miranda Timmermans, Lectoraat Leerkracht, Breda, 2023
Deze tool is de uitkomst van verschillende pilots waarin studenten, mentoren, school- en instituutsopleiders hebben meegedacht en -gewerkt.
Als vervolg op de scholing vanuit het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren, verzorgd door Miranda Timmermans en Chris Kroeze, ontwikkelde het partnerschap De Noord-Hollandse Samenscholing een set gesprekskaarten om leertrajecten op maat vorm te geven. De kaarten – bestaande uit een inleiding en drie specifieke kaarten gericht op leeropbrengst, maatwerk en leerroute – ondersteunen school- en instituutsopleiders, praktijkbegeleiders en studenten bij het structureren van driehoeksgesprekken. De gesprekken helpen doelen en verwachtingen helder te formuleren en zorgen ervoor dat alle betrokkenen optimaal kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de student. De set is ontworpen als harmonica en daardoor handzaam in gebruik.
In deze video geven we een beeld van de eerste opbrengsten en ervaringen van vier ontwerpnetwerken en laten we zien hoe het voeren van een driehoeksgesprek een eerste bijdrage kan leveren aan betere afstemming tussen geldende opleidingseisen, de leermogelijkheden die opleiding en werkplek bieden, én de leerbehoeften van de individuele student.
De ontwerpkit ‘Bouwen aan een samenhangend curriculum’ bevat handreikingen en instrumenten om als driehoek – student, schoolopleider, instituutsopleider – een samenhangend curriculum(onderdeel) te ontwerpen. Miranda Timmermans en Chris Kroeze vertellen in deze Digitalks hoe de ontwerpkit optimaal is te gebruiken.
Samen flexibel opleiden, maatwerktrajecten, werken met leeruitkomsten, de student centraal; allemaal termen die we gebruiken om toekomstige leraren zo passend mogelijk op te leiden tot startbekwaamheid. Het werken met leeruitkomsten is een middel om meer maatwerk te realiseren. Maar wat zijn leeruitkomsten; hebben we daar hetzelfde beeld bij? In dit webinar gaan we in op:
• De achtergronden van werken met leeruitkomsten;
• Wat het werken met leeruitkomsten is;
• Waar het werken met leeruitkomsten het leren en opleiden op de werkplek raakt.
