Investeren in starterscoaches en bindende afspraken maken over het inductiebeleid. Dat waren ambities die het po partnerschap Scope in schooljaar 2023-2024 formuleerde naar aanleiding van de deelname aan het leernetwerk ‘inductie binnen partnerschap Samen Opleiden’ van het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren. Hoe ziet het startersbeleid van dit partnerschap er nu – zo’n twee jaar later – uit? We vroegen het aan Wilke van der Molen – de Jong, programmaleider van Scope, en Hendrik Leppink, trainer van starterscoaches bij Scope en schoolopleider/coach bij Florion primair onderwijs in Zwolle.
Inmiddels werken vrijwel alle aan het partnerschap deelnemende besturen met starterscoaches, binnen Scope de belangrijkste spelers in de begeleiding van startende leraren. Meestal, bij ongeveer 90 procent van de besturen, is de starterscoach ook de schoolopleider, vertelt Wilke. “Dat is een belangrijke succesfactor, omdat daarmee de doorgaande lijn van de opleiding naar de inductiefase wordt versterkt. Uit onze data blijkt dat veel studenten na hun diplomering een baan krijgen in een van de partnerscholen.”
Verbinding en gezamenlijkheid maakt ons inductiebeleid krachtig”
Partnerschap Scope, waarin hogeschool Viaa participeert, heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in de professionalisering van starterscoaches. Op het niveau van de onderwijsregio worden zij in samenwerking met de lerarenopleidingen van hogescholen Windesheim en KPZ geschoold. Deze trainingen zijn in sterke mate gericht op begeleiding bij professionele identiteitsontwikkeling van startende leraren. Hendrik is één van de trainers. “Het is een strategische keuze om dit in gezamenlijkheid met drie hogescholen te doen, omdat het partnerschap en de onderwijsregio op deze manier samen optrekken. We zijn ermee bezig om de professionalisering van starterscoaches in een ‘train-de-trainer’ constructie te gieten. Er zijn inmiddels zes starterscoaches opgeleid om de training binnen het eigen bestuur te geven.”
Dat de professionalisering van starterscoaches op het niveau van de onderwijsregio wordt aangeboden, wordt als verrijkend ervaren doordat hierdoor inzichten uit andere sectoren – vo en mbo – worden meegenomen. Wilke: “Tegelijkertijd is het uitdagend om hiervoor op onderwijsregioniveau beleid te maken, omdat sectoren en besturen sterk van elkaar verschillen. Het partnerschap bewaakt dat de eigen kleur en doorgaande leerlijnen behouden blijven, met ruimte om van de regio te leren, maar zonder de eigen koers te verliezen.”
Naast de trainingen, zijn er andere professionaliseringsactiviteiten voor starterscoaches. Zo is er binnen het partnerschap al jaren een hecht netwerk van schoolopleiders/starterscoaches. “Dat netwerk start ieder schooljaar met een tweedaagse en komt zes keer per jaar een ochtend bij elkaar voor professionalisering”, vertelt Wilke. “Dankzij dit netwerk zijn er korte lijnen tussen schoolopleiders/starterscoaches, waardoor zij makkelijk uitwisselen en van elkaar leren.”
Daarnaast organiseert Scope jaarlijks een ‘startersdag’ waar zowel startende leraren als starterscoaches aanwezig zijn. Naast ontmoeting, is hier aandacht voor professionalisering in workshops.
Doordat de schoolopleider vaak ook starterscoach is, ontstaat er een sterke doorgaande lijn van opleiding naar werk.”
Als het gaat om de inductie van starters, is de rol van het partnerschap stimulerend, agenderend en ondersteunend. Het partnerschap inspireert, richt zich op de professionalisering van starterscoaches/schoolopleiders en organiseert uitwisseling en leren van elkaar.
Besturen zijn als werkgever van startende leraren primair verantwoordelijk voor het inductiebeleid en de facilitering ervan. Het partnerschap stimuleert besturen om niet alleen te investeren in Samen Opleiden, maar ook in de inductiefase. Zo heeft het partnerschap er de afgelopen jaren sterk op gestuurd dat besturen een goed startersbeleid ontwikkelen. “Dat heeft zeker resultaat, al zijn er grote verschillen tussen besturen en scholen”, zegt Hendrik. “De schoolleider speelt een belangrijke rol in de inrichting en borging van inductie op schoolniveau. Daarnaast zijn HR-adviseurs steeds vaker betrokken. Ook kunnen opleidingsteams een belangrijke bijdrage leveren. Daarin zitten bijvoorbeeld de schoolleider, schoolopleider en HRM, maar bijvoorbeeld ook een teacher leader die leiding geeft aan onderzoek. Zulke opleidingsteams kunnen zorgen voor meer samenhang tussen het opleiden, de inductie en de professionalisering van leraren. Het zou mooi zijn om ook een starter in het opleidingsteam op te nemen.”
Hendrik vindt het een goede ontwikkeling dat de ondersteuning van starters de afgelopen jaren meer vraaggestuurd is georganiseerd. “Voorheen was er een Scope Academie met allerlei cursussen voor starters, maar dat werkte niet goed omdat het sterk aanbodgestuurd was. Nu is er veel meer sprake van maatwerk en wordt er op bestuursniveau gekeken wat de starter nodig heeft.”
“We hebben als partnerschap in ons strategisch koersplan expliciet de verbinding gemaakt met de koersplannen van de schoolbesturen”, vertelt Wilke. “Dat betekent onder meer dat inductie regelmatig op de agenda staat van het bestuurdersoverleg. Door die verbinding van de koersplannen ontstaat er meer commitment, wordt het opleiden van studenten en de begeleiding van starters meer als een doorlopende lijn gezien, maar ontstaat er ook in toenemende mate een aanspreekcultuur. Als besturen geen goed startersbeleid hebben, dan vinden we dat we elkaar daarop mogen aanspreken.”
We hebben de professionalisering van starterscoaches in een train-de-trainer constructie gegoten, zodat besturen zelf kunnen doorontwikkelen.”
De kracht van de inductiepraktijk binnen Scope zit hem vooral in verbinding en gezamenlijkheid, vinden Wilke en Hendrik. Verbinding tussen schoolopleiders/starterscoaches, tussen besturen en opleidingen en tussen besturen onderling. “Inductie verloopt het beste wanneer het een logisch vervolg is op de opleiding”, zegt Wilke. “Dit vereist regelmatige ontmoetingen, een gezamenlijke taal en een gedeelde verantwoordelijkheid. Door regelmatig samen te komen, is er een cultuur ontstaan waarin mensen elkaar kennen, elkaar weten te vinden en zich gezamenlijk verantwoordelijk voelen voor de begeleiding van starters. Ons netwerk van schoolopleiders/starterscoaches is in dat kader heel belangrijk. Doordat zij meerdere keren per jaar samenkomen, ervaringen uitwisselen, vragen bespreken en elkaar inspireren, is de begeleiding van starters niet een individuele, maar een gedeelde taak.”
“Daarnaast is het belangrijk dat starters zich gezien voelen, dat ze zichtbaar worden gewaardeerd en dat er wordt geïnvesteerd in een warme landing”, voegt Hendrik toe. “Bijeenkomsten voor starters moeten inhoudelijk sterk zijn, maar moeten er ook aan bijdragen dat ze zich welkom voelen. Wanneer starters zich gezien en gesteund voelen, neemt de kans aanzienlijk toe dat ze duurzaam in het onderwijs blijven werken.”
Wanneer starters zich gezien en gesteund voelen, neemt de kans aanzienlijk toe dat ze duurzaam in het onderwijs blijven werken.”
Partnerschap Scope, dat zo’n 600 leraren per jaar opleidt, is momenteel nog één van de drie landelijke christelijke onderwijsregio’s, maar sluit per 1 januari 2026 aan bij onderwijsregio Zwolle.
